213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 269’uncu maddesinde gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatları, tesisat ve makinalar, gemiler ve diğer taşıtlar ile gayri maddi hakların maliyet bedelleri ile değerleneceği hüküm altına alınmıştır.
VUK’un 270’inci maddesinde ise gayrimenkullerde maliyet bedeline, satın alma bedelinden başka makina ve tesisatta gümrük vergilerinin, nakliye ve montaj giderlerinin, mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit giderlerin gireceği belirtilmiştir.
Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile emlak alım ve özel tüketim vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte mükelleflerin serbest olduğu da ilgili madde düzenlemesinde yer almıştır.
Bu yazımızda ikinci el binek araç alımında alıcılar tarafından yüklenilen noter masrafları 7194 sayılı Kanunun 13’üncü ve 14’üncü maddeleri ile vergi hayatımıza giren kıst gider uygulaması çerçevesinde değerlendirilecektir.
Bilindiği üzere ikinci el binek araç alış ve satış işlemleri noterler huzurunda yapılmaktadır. Genellikle araç alımı ve satımı esnasında noterlikler nezdinde yapılan işlemlere ait ödemeler ise alıcılar tarafından karşılanmaktadır.
Alıcılar tarafından karşılanan noter masraflarının ise aracın maliyet bedeline eklenerek veya doğrudan gider olarak tasarruf edilebileceği VUK’un 270’inci maddesinde belirtilmiştir.
Bu bağlamda araç alımında alıcılar tarafından yüklenilen noter masraflarının doğrudan giderleştirilmesi halinde KDV dahil tutarın %30 oranında KKEG olarak dikkate alınması gerekmektedir. Bu yöntem tercih edildiğinde masraf bedelinin %70’i dönem kazancından indirim konusu yapılırken KDV’nin de %70’i “İndirilecek KDV” olarak dikkate alınmaktadır.
Ancak ikinci el binek araç alımında yüklenilen noter masraflarının aracın maliyeti ile iktisap edilmesi yöntemi tercih edildiğinde yüklenilen noter masraflarının tamamının amortisman yoluyla giderleştirilip giderleştirilemeyeceği aracın alış bedeline göre belirlenecektir
2020 hesap dönemi için yeni binek otoların iktisap bedelinin 160.000,00 TL’si ve ödenen ÖTV-KDV tutarının 140.000,00 TL’si için amortisman ayrılabilecektir.[1] Binek otomobillerin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde ise amortisman ayırma sınırı 300.000,00 TL olarak belirlenmiştir.
Buna göre ikinci el araç alımında noter masraflarının maliyete ilave edilerek değerlendirilmesi durumunda tamamının indirim konusu yapılıp yapılmayacağı araç için ödenen bedel göz önüne alınarak belirlenecektir. Konuya ilişkin ortaya çıkan farklı senaryolar aşağıda ayrıntılı olarak işlenecektir. Örnekler incelendiğinde bazı durumlarda yüklenilen KDV’nin tamamının “İndirilecek KDV” olarak dikkate alınabildiği ve matrahında amortisman yoluyla tamamının giderleştirilebildiği görülecektir.
Genel gider olarak dikkate alındığı durumda ise KDV dahil bedelin %30’unun KKEG olarak dikkate alınması gerektiği daha önce yukarıda belirtilmiştir.
Buna göre mükelleflerin optimal vergi hesabına ulaşabilmeleri için aşağıda yer alan örnekleri incelemeleri ve lehlerine olan yöntemi tercih etmeleri yararlarına olacaktır.
Aşağıdaki hesaplamalar için ikinci el binek oto alımında yüklenilen noter masrafının 1.000,00 TL ve KDV tutarının da 180,00 TL olduğu kabul edilmiştir.
|
"Vergi Mükellefi Olmayanlardan" İkinci El Binek Araç Alınması
|
|
Case-1
|
|
|
Tutar (TL)
|
Açıklama
|
|
Araç İktisap Bedeli
|
295.000,00
|
Aracın iktisabı için ödenen 295.000,00 TL tebliğ ile belirlenen 300.000,00 TL sınırının altındadır. Bu durumda noter masrafı için yüklenilen 1.000,00 TL araç maliyeti olarak dikkate alınması durumunda amortisman yoluyla tamamının itfa edilebilecek ve 180,00 TL KDV'nin de tamamı "İndirilecek KDV" olarak dikkate alınabilecektir. Ancak yüklenilen noter masrafı dönem gideri olarak dikkate alınırsa %30 gider kısıtlamasına tabi olacaktır.
|
|
Araç İktisap Bedeli
|
305.000,00
|
Aracın iktisabı için ödenen 305.000,00 TL belirlenen 300.000,00 TL sınırının üstündedir. Bu durumda noter masrafı için yüklenilen 1.000,00 TL'lik masrafın maliyet olarak dikkate alınması durumunda bu tutar amortismana tabi olmayacaktır. Ayrıca ödenen 180,00 TL KDV'de indirime konu edilemeyecektir. (KDV md. 30/d) Ancak bahse konu noter masrafının dönem gideri olarak dikkate alınması durumunda 1.180,00 TL'lik tutar %30 gider kısıtlamasına tabi tutulacaktır. Kalan tutarlar (%70) ise dönem gideri ve KDV olarak indirilebilecektir.
|
|
"Vergi Mükellefi Olanlardan" İkinci El Binek Araç Alınması
|
|
Araç İktisap Bedeli
|
297.029,70
|
Araç alımında ödenen 2.970,30 TL KDV tutarı “İndirilecek KDV” olarak dikkate alınamayacaktır. (KDV md. 30/b) İndirilemeyecek olan 2.970,30 TL KDV dönem gideri olarak veya araç maliyetine eklenerek tasarruf edilebilecektir. Söz konusu KDV tutarının dönem kazancıdan indirim konusu yapılması durumunda aracın iktisap bedeli 297.029,70 TL olacak ve tebliğ ile belirlenen 300.000,00 TL'lik sınırı aşmadığından dolayı 1.000,00 TL noter masrafının tamamı amortisman yoluyla itfa edilebilecektir. Ayrıca 180,00 TL KDV'nin tamamı da "İndirilecek KDV" olarak dikkate alınabilecektir. Ancak 2.970,30 TL tutarındaki KDV dönem gideri olarak dikkate alınmayıp aracın maliyeti olarak tasarruf edilmesi durumunda toplam amortismana tabi tutar 300.000,00 TL olacağından dolayı noter masrafları ancak kıst uygulamaya tabi olarak gider yazılabilecektir.
|
|
KDV (%1)
|
2.970,30
|
Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere ikinci el binek araç alımında noterlere ödenen masrafların bazı durumlarda tamamının amortisman yoluyla itfa edilebildiği ve KDV’nin indirim konusu yapılabildiği bazı durumlarda ise kıst gider uygulaması kapsamında tasarruf edilebildiği örneklerle gösterilmiştir.
Buna göre, mükelleflerin araç iktisap bedelini göz önüne alarak durumlarına uygun olan yöntemi tercih etmeleri faydalarına olacaktır.
Kaynakça
- 3065 sayılı KDV Kanunu
- 311 Sıra Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği
